Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii przeznaczone są dla dzieci i młodzieży, które z powodu zaburzeń rozwojowych, trudności w uczeniu się i zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym są zagrożone niedostosowaniem społecznym i wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy, wychowania i socjoterapii. Do zadań MOS należy eliminowanie przyczyn i przejawów zaburzeń zachowania oraz przygotowanie wychowanków do życia zgodnego z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi. Rekrutacja do placówek odbywa się na wniosek rodziców lub opiekunów prawnych dzieci posiadających orzeczenie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej o potrzebie kształcenia specjalnego.
Ośrodek zapewnia całodobowy pobyt wraz z wyżywieniem przez cały okres szkolny (za wyjątkiem okresu wakacji, kiedy dziecko wraca do rodziny; możliwe są także inne przerwy np. ferie zimowe, święta itp. na wniosek rodzica/ opiekuna). W ramach Ośrodka funkcjonuje szkoła i to tu dzieci realizują obowiązek szkolny. Pobyt w Ośrodku jest bezpłatny (za wyjątkiem opłaty za wyżywienie 12 zł/ osoba za dzień; w sytuacjach szczególnych możliwe jest zwolnienie z opłaty za wyżywienie).
Ogólna charakterystyka dziecka zagrożonego niedostosowaniem społecznym:
- Obniżone poczucie własnej wartości;
- Niechęć do wystąpień na forum grupy, niepewność;
- Często mają problemy z nauką, pamięcią i koncentracją na lekcji związane również z nieobecnościami w szkole;
- Często są samodzielne, dobrze zorganizowane, sprytne „potrafią walczyć o swoje”;
- Przejawiają małą wytrwałość i cierpliwość w realizacji zadań, nie kończą ich, zapominają;
- Bywają buntownicze, charakteryzuje je opór wobec nakazów;
- Zdarza się, że dzieci są zdemoralizowane np. w zakresie języka (używają wulgaryzmów), spożywania alkoholu i innych używek (papierosy, narkotyki, dopalacze), wulgarnego stroju, gestów, przywłaszczania cudzych rzeczy;
- Konflikty najczęściej rozwiązują stosując przemoc fizyczną, psychiczną, są impulsywne, skłonne do bójek, niszczenia cudzych rzeczy;
- Trudno zdobyć ich zaufanie, ale potrafią odwzajemnić okazaną im sympatię, zrozumienie, pomoc.
Dzieciom tym towarzyszy także często:
- Nadpobudliwość albo zahamowanie w kontaktach z dorosłymi i rówieśnikami;
- Częste wybuchy złości, lęku, płaczu;
- Trudne kontakty z rówieśnikami-unikanie kolegów albo nadmierne uleganie i podporządkowywanie się ich wpływom;
- Agresję słowną, fizyczną albo autoagresję (samookaleczanie się);
- Skłonność do dokuczania innym, prowokowania kłótni, do kłamstwa;
- Wyraźna niechęć do szkolnych obowiązków i jawny bunt wobec obowiązujących zasad, np. unikanie odrabiania zadań, wagary, próby palenia papierosów, spożywania napojów alkoholowych, przypadki zniszczenia lub kradzieży cudzej własności;
- Brak motywacji do wysiłku, wiary w siebie, niskie poczucie własnej wartości.
Zestaw ww. zachowań, to swego rodzaju sygnał ostrzegawczy dla nauczyciela oraz rodzica, bo dziecko może być zagrożone niedostosowaniem społecznym i potrzebuje naprawdę szybkiej pomocy. Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym, podobnie jak uczeń z niedostosowaniem społecznym uzyskuje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego na mocy decyzji Zespołu orzekającego, działającego w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.
